09.11.1996- TÜRK BOĞAZLARI BÖLGESİNDE GÜVENLİK- T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Donanma Komutanlığı, Gölcük’te yapılan “Türk Denizciliğinin Sorunları” Seminerinde Aykut Erol’un Sunduğu Bildiri

T.C. DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI DONANMA KOMUTANLIĞI GÖLCÜK / KOCAELİ‘inde 09.11.1996 tarihinde yapılan TÜRK DENİZCİLİĞİNİN SORUNLARI SEMİNERİ‘nde Aykut Erol tarafından sunulan tebliğ’in SONUÇ RAPORU’unda yayımlanmış metni: 

TEBLİĞ NO: 10

TEBLİĞİ SUNAN: KAPTAN AYKUT EROL
KILAVUZ KAPTANLAR DERNEĞİ BAŞKANI

TÜRK BOĞAZLARI BÖLGESİNDE GÜVENLİK

TÜRK BOĞAZLARI BÖLGESİNDE BUGÜNE KADAR YAŞANAN KAZALAR HEP
UCUZ ATLATILMIŞTIR. ANCAK, GEREKEN ÖNLEMLERİ ALMAZSAK BUNUN BÖYLE SÜRÜP GİTMEYECEĞİ ORTADADIR. UCUZ ATLATTIĞIMIZ KAZALARIN BOYUTLARI İLE DÜNYANIN BAŞKA YERLERİNDE YAŞANAN KAZALARIN SONUÇLARI, KIYILARINDA MİLYONLARCA İNSANIN YAŞADIĞI, TARİHİ SARAYLARIN, YAPILARIN, KÖPRÜLERİN YER ALDIĞI BOĞAZLARIMIZDA BAŞIMIZA NELER GELEBİLECEĞİNİ AÇIKÇA GÖSTERMEKTEDİR.

TÜRK BOĞAZLARI BÖLGESİNDE GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK İÇİN İKİ ANA ÇALIŞMA YAPILMALIDIR;

1. KAZALARIN OLUŞUMUNU ÖNLEMEYE YÖNELİK ÖNLEMLER ALMAK,

2. HER TÜRLÜ ÖNLEME KARŞIN OLUŞABİLECEK BİR KAZANIN ZARARLARINI EN ALT DÜZEYDE TUTACAK ÖNLEMLER ALMAK,

YAPTIĞIMIZ ARAŞTIRMALARA GÖRE, BOĞAZLARIMIZDA BUGÜNE KADAR OLUŞAN KAZALARIN BEŞ ANA NEDENİ VARDIR. BUNLAR;

1. SİS, ŞİDDETLİ AKINTI, FIRTINA GİBİ KÖTÜ DOĞA KOŞULLARINDA SEYİR,

2. TEKNİK YA DA PERSONEL AÇISINDAN UYGUN BULUNMAYAN GEMİLER,

3. BÖLGEDE UYGULANACAK SEYİR, GÜVENLİK KURALLARINDA EKSİKLİKLER,

4. BULUNAN KURALLARI UYGULATACAK, DENETLEYECEK, KARŞILIKLI BİLGİ AKIŞINI SAĞLAYACAK BİR GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ’NİN (VTS) BULUNMAYIŞI,

5. KILAVUZ KAPTAN ALMAYAN GEMİLER.

BUNA GÖRE, KAZA OLUŞUMLARINI ÖNLEYEBİLMEK İÇİN YUKARIDA SAYILAN BEŞ ANA KAZA NEDENİNİ ORTADAN KALDIRMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPILMALIDIR.

KILAVUZ KAPTANLAR DERNEĞİ OLARAK 1987 YILINDAN BERİ ÇEŞİTLİ RAPORLARDA BELİRTİĞİMİZ GİBİ, ADI GEÇEN BEŞ ANA KAZA NEDENİNİN BEŞİ, ÜÇ AYRI ÇALIŞMA YAPILARAK ORTADAN KALDIRILABİLİRDİ;

1. KAZA NEDENLERİNDEN YUKARIDA SIRALANAN İLK ÜÇÜ, KURALLAR KONULARAK ÖNLENEBİLİRDİ. BUNUN İÇİN BİR TÜZÜK ÇIKARTILMASI GEREKİYORDU, Kİ BU TÜZÜK ÇIKARTILDI VE 1 TEMMUZ 1994 TARİHİNDE YÜRÜRLÜĞE GİRDİ.

2. DÖRDÜNCÜ KAZA NEDENİNİ ORTADAN KALDIRABİLMEK İÇİN, ÇAĞDAŞ DONANIMLI BİR GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ KÜRULMALIYDI, Kİ BU BUGÜNE KADAR KURULAMADI. VE BU YÜZDEN TÜZÜK’LE GETİRİLEN KURALLARIN ÇOĞU KÂĞIT ÜZERİNDE KALDI.

3. BEŞİNCİ ANA KAZA NEDENİNİ ORTADAN KALDIRABİLMEK İÇİN İKİ ÇALIŞMA YAPILABİLİRDİ;

A. MONTREUX SÖZLEŞMESİ’Nİ DEĞİŞTİREREK BOĞAZLARDAN GEÇECEK TÜM GEMİLERE KILAVUZ KAPTAN ALMA ZORUNLULUĞU KOYMAK, Kİ ÇEŞİTLİ NEDENLERLE BUNU GERÇEKLEŞTİRMENİN ÇOK ZOR OLDUĞU GÖRÜLÜYOR.

B. KILAVUZLUK HİZMETLERİNİ ÇAĞDAŞLAŞTIRARAK, TEKNOLOJİYİ YÜKSELTMEK, DAHA İYİ HİZMET VERİLMESİNİ SAĞLAMAK, VERİMLİLİĞİ ARTIRMAK YOLUYLA GEMİLERİN KILAVUZ KAPTAN ALMA ORANLARINI ÇOĞALTMAK, Kİ BU YOLDA DA BUGÜNE KADAR HERHANGİ BİR ADIM ATILMADI.

DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE KILAVUZLUK HİZMETLERİ

DÜNYA’DA YAPILAN İSTATİSTİKLER, IMO BELGELERİNDE DE YER ALDIĞI
GİBİ, DENİZ KAZALARININ % 80-85’İNİN İNSAN HATALARINDAN KAYNAKLANDIĞINI GÖSTERMEKTEDİR. BOĞAZLAR BÖLGESİNDE OLAN KAZALAR DA BUNU DOĞRULAMAKTADIR.

ÖRNEĞİN, İSTANBUL BOĞAZI’NDA 01.05.1982 İLE 02.03.1993
TARİHLERİ ARASINDA MEYDANA GELEN 153 DENİZ KAZASINA 211 GEMİ KARIŞMIŞ OLUP, KAZAYA KARIŞAN GEMİLER İÇİNDE KILAVUZ KAPTAN ALMAYAN GEMİ ORANI % 84,4’TÜR. GERİ KALAN % 15,6’YA GİREN GEMİLERDE DE ÇATIŞAN İKİ GEMİDEN YALNIZCA BİR TANESİNDE KILAVUZ KAPTAN VARDI. BİR BAŞKA DEYİŞLE, İKİ GEMİDE DE KILAVUZ KAPTANIN BULUNDUĞU BİR ÇATIŞMA OLMAMIŞTIR.
(AYRICA BU KAZALARDA YAPILAN SORUŞTURMALAR DA, HATANIN HEP KILAVUZ KAPTAN ALMAYAN GEMİDE OLDUĞUNU GÖSTERMİŞTİR).

ESASEN TÜM DÜNYA’DA, DENİZ KAZALARINDA YER ALAN İNSAN HATASINI
ORTADAN KALDIRAN YA DA EN ALT DÜZEYE İNDİREN EN ÖNEMLİ FAKTÖRÜN, İYİ EĞİTİM DÜZEYLERİ, ÖZERK YÖNETİMLERİ, UZMANLIKLARI VE DENEYİMLERİYLE “KILAVUZ KAPTANLAR” OLDUĞU KABUL EDİLMİŞTİR. BU NEDENLE, ÇAĞDAŞ DÜNYA ÜLKELERİ KILAVUZLUK HİZMETLERİ KONUSUNA GEREKEN ÖNEMİ VERMİŞ VE YÜZYILLARIN DENEYİMLERİNDEN SÜZÜP ÇIKARDIĞI BAZI ORTAK TEMELLERE ULAŞMIŞTIR. ÇAĞDAŞ DÜNYADA BU ORTAK TEMEL NOKTALARIN NELER OLDUĞUNA, BUNA KARŞILIK TÜRKİYE’DE DURUMUN NASIL OLDUĞUNA BAKMADAN ÖNCE, TÜRKİYE’DE KILAVUZLUK HİZMETLERİ KONUSUNDA YAŞANAN BAZI SORUNLARI SIRALAYALIM;

– KILAVUZ KAPTANLAR DERNEĞİ’NİN VE BİRÇOK KURULUŞUN RAPORLARINDA YER ALDIĞI HALDE, İSTANBUL BOĞAZI’NDA UYGUN YERLERDE BULUNMAYAN HAREM VE KAVAK KILAVUZLUK İSTASYONLARI, OLMASI GEREKTİĞİ YERLER OLARAK TESPİT EDİLEN KADIKÖY İNCİ BURNU İLE BÜYÜK LİMANA YILLARDIR TAŞINAMAMIŞTIR.

– KILAVUZLUK İSTASYONLARINDAKİ YETERSİZ HABERLEŞME DÜZENLERİ, ARAÇ GEREÇ VE YAŞAM KOŞULLARI DÜZELTİLEMEMİŞTİR.

– TÜRKİYE’NİN BİRÇOK YERİNDE KILAVUZ KAPTANLARI GEMİLERE
GÖTÜRÜP GETİRECEK ÇAĞDAŞ “KILAVUZ MOTORLARI” BULUNMAMAKTA, BULUNAN YERLERDE DE SAYILARI YETERSİZ KALMAKTADIR.

– ELDEKİ KILAVUZ MOTORLARININ RADARI, DÜMEN GÖSTERGESİ, VHF’İ PROJEKTÖRÜ VB. DEVAMLI ARIZALIDIR.

– HELİKOPTER SERVİSİ HİÇ YOKTUR.

– YETERLİ GÜÇTE, DONANIMDA VE SAYIDA RÖMORKÖR VE PALAMAR MOTORU YOKTUR. BU YÜZDEN GEMİLER SAATLERCE BEKLEMEKTE VE MANEVRALAR SIRASINDA RÖMORKÖRLERİN GÜÇSÜZLÜĞÜNDEN ÖTÜRÜ TEHLİKEYE DÜŞMEKTEDİR.

– İHTİYAÇ OLAN YERLERDE YENİ KILAVUZLUK İSTASYONLARI KURULMAMAKTA, KILAVUZ KAPTANLAR İSTASYONLARINDAN SAATLERCE UZAKTAKİ YERLERE GİDİP HİZMET VERMEK ZORUNDA KALMAKTA, GEMİLER SAATLERCE BEKLEMEKTEDİR.

– KILAVUZ KAPTANLARIN ÖZEL EĞİTİMİ KONUSUNDA HİÇBİR KURS,
VİDEO, SİMÜLATÖR, MODEL GEMİLER VB. SAĞLANMAMAKTADIR.

– ULUSLARARASI KILAVUZLUK KURULUŞLARINA ÜYE OLUNMAMAKTA, DÜNYADAKİ GELİŞMELER TAKİP EDİLMEMEKTEDİR.

BU SORUNLAR LİSTESİNİ DAHA UZATABİLİRİZ. BURADA ÖNEMLİ OLAN BU SORUNLARIN NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI VE BU NEDENLERİN ORTADAN KALDIRILARAK SORUNLARIN ÇÖZÜLMESİDİR. BUNUN İÇİN, BU GİBİ SORUNLARIN BULUNMADIĞI ÇAĞDAŞ ÜLKELERDEKİ KILAVUZLUK HİZMETLERİNDE YER ALAN TEMEL NOKTALAR İLE TÜRKİYE’DEKİ DURUMU KARŞILAŞTIRMAK KONUYA IŞIK TUTACAKTIR.

1. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, LİMAN, KÖRFEZ, BOĞAZ GİBİ SINIRLARI BELİRLİ
BÖLGEDE BİR TANE KILAVUZLUK TEŞKİLATI HİZMET VERMEKTEDİR.

TÜRKİYE’DE DE DURUM GENELLİKLE BÖYLE OLMAKLA BİRLİKTE BİR
İKİ İSTİSNA VARDIR.

2. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, HER BİR BAĞIMSIZ BÖLGEDE ÇALIŞAN KILAVUZLUK TEŞKİLATLARI, ÜLKE ÇAPINDA TEK BİR ÇATI ALTINDA TOPLANIP, BİRLEŞMİŞTİR.

TÜRKİYE’DE İSE, TDİ, TCDD, SEKA, BOTAŞ, ERDEMİR, İSDEMİR VE BUNLAR GİBİ BİRÇOK DEĞİŞİK KURUMA BAĞLI KILAVUZLUK TEŞKİLATLARI VARDIR. VE BUNLAR BİRBİRLERİYLE İLİŞKİSİZ, KENDİ BAŞLARINA ÇALIŞMAKTADIR.

3. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, KILAVUZLUK TEŞKİLATLARI, PALAMAR VE
RÖMORKÖR HİZMETLERİ DE VEREN BAZI İSTİSNALAR DIŞINDA, YALNIZCA
KILAVUZLUK HİZMETLERİYLE UĞRAŞMAKTA, GELİRLERİNİ KENDİLERİ TOPLAYIP, YATIRIMLARINI KENDİLERİ YAPMAKTADIR. VE KILAVUZLUK ALANINDA UZMANDIRLAR.

TÜRKİYE’DE KILAVUZLUK HİZMETİ VEREN TDİ, TCDD, SEKA, ERDEMİR,
PETKİM GİBİ KURULUŞLAR İSE, KILAVUZLUK HİZMETLERİNİ ANA İŞLERİNİN YANINDA BİR YAN İŞ OLARAK YAPMAKTADIR. BU KURULUŞLAR KILAVUZLUKTAN ELDE ETTİKLERİ GELİRLERİ BAŞKA YERLERDE KULLANMAKTA, BIÇAK KEMİĞE DAYANMADIKÇA KILAVUZLUK ALANINA HİÇBİR YATIRIM YAPMAMAKTADIR. VE KILAVUZLUK ALANINDA, BIRAKIN UZMAN OLMAYI, YETERLİ BİLGİYE DE SAHİP DEĞİLLERDİR.

4. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, KILAVUZLUK TEŞKİLATLARININ YÖNETİMİ VE
İŞLETİLMESİ TÜMÜYLE “KILAVUZ KAPTANLARIN” ORTAK OLDUĞU VE KENDİ KENDİLERİNİ YÖNETTİKLERİ ŞİRKETLERE BIRAKILMIŞTIR.

TÜRKİYE’DE YUKARIDA SAYDIĞIMIZ KILAVUZLUK HİZMETLERİNİ VEREN
DEĞİŞİK KURULUŞLAR, KILAVUZLUK HİZMETLERİNİN YÖNETİMİNİ DE KENDİ KURUMLARI İÇİNDEKİ MEMURLARINA YAPTIRMAKTADIR. KILAVUZ KAPTANLARA YÖNETİMİN HİÇBİR KADEMESİNDE YER VERİLMEMEKTEDİR.

5. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, LİMANLARDAKİ KILAVUZLUK HİZMETLERİNİN BÜTÜNLEYİCİ BİR PARÇASI OLAN “RÖMORKÖR HİZMETLERİ”, GENEL OLARAK KILAVUZLAMA TEŞKİLATINDAN AYRI OLUP, HİZMETLER BU KONUDA UZMAN ŞİRKETLER TARAFINDAN VERİLMEKTEDİR.

TÜRKİYE’DE RÖMORKÖR HİZMETLERİ DE GENELLİKLE KILAVUZLUK HİZMETLERİ VEREN KURULUŞLARCA VERİLMEKTE OLUP, YİNE BU KURULUŞLARIN BİR YAN İŞİ DURUMUNDADIR.

6. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, KILAVUZLUK HİZMETLERİNİ DÜZENLEYEN VE KÖKLERİ YÜZYILLAR ÖNCESİNE UZANAN BİRER “KILAVUZLAMA KANUNU” VARDIR.

TÜRKİYE’DE HENÜZ BÖYLE BİR KANUN YOKTUR.

7. ÇAĞDAŞ ÜLKELERDE, KILAVUZLUK HİZMETLERİ, “GEMİLERİN VE ÇEVRENİN GÜVENLİĞİNİ İLGİLENDİRMESİ”, “BELİRLİ BİR STANDARTTA, DÜZENLİ, SÜREKLİ VE GÜVENLİK İÇİNDE HIZLI VERİLME ZORUNLULUĞU” İLE BİR “KAMU HİZMETİ NİTELİĞİ” TAŞIMASINDAN ÖTÜRÜ, HİZMET BÖLGELERİ ÇİZİLMİŞ, HİZMETLERİN VERİLİŞ BİÇİMLERİ, KOŞULLARI, DEVAMLILIĞI BELİRLİ ESASLARA BAĞLANMIŞTIR. YÖNETİMİ KILAVUZ KAPTANLARA BIRAKILAN TEŞKİLATLARIN / ŞİRKETLERİN DENETİM VE GÖZETİMİ SAĞLANMIŞTIR.

TÜRKİYE’DE İSE GEREK BİR KILAVUZLAMA KANUNU, GEREKSE ÜLKE ÇAPINDA TEK BİR TEŞKİLAT OLMADIĞINDAN KONU BELİRSİZ VE DAĞINIKTIR.

AÇIKTIR Kİ, DENİZ KAZALARININ ÖNLENMESİNDE EN BÜYÜK PAYA SAHİP
OLAN KILAVUZLUK HİZMETLERİNİN ÇAĞDAŞLAŞTIRILMASI, BOĞAZLARIMIZDA VE LİMANLARIMIZDA GEMİLERİN, ÇEVRENİN GÜVENLİĞİNİ EN ÜST DÜZEYDE SAĞLAMANIN YANINDA, BUGÜN YAŞANAN VE ÜLKEMİZİN EKONOMİK KAYIPLARA UĞRAMASINA NEDEN OLAN SORUNLARI DA ORTADAN KALDIRACAKTIR.

YUKARIDA YAPTIĞIMIZ İNCELEME, TÜRKİYE’DE KILAVUZLUK HİZMETLERİNİN ÇAĞDAŞLAŞTIRILMASI KONUSUNDA NELER YAPILMASI GEREKTİĞİNİ AÇIKÇA ORTAYA KOYMAKTADIR. BUNA GÖRE YAPILMASI GEREKENLERI ŞÖYLE ÖZETLEYEBİLİRİZ;

• LİMAN, KÖRFEZ, BOĞAZ GİBİ SINIRLARI BELİRLİ HER BÖLGEDE, BİR TANE ILAVUZLUK TEŞKİLATI OLMALIDIR.

• HER BİR BÖLGEDEKİ KILAVUZLUK TEŞKİLATLARI, ÜLKE ÇAPINDA TEK
TEŞKİLATTA TOPLANIP, BİRLEŞMELİ VE GELİRLER TEK ELDE TOPLANMALIDIR.

• KILAVUZLUK TEŞKİLATLARININ YÖNETİMİ VE İŞLETİLMESİ TÜMÜYLE KILAVUZ KAPTANLARA BIRAKILMALIDIR. BUNLAR DEVLETİN GÖZETİM VE DENETİMİ ALTINDA ÇALIŞMALIDIR.

• RÖMORKÖR HİZMETLERİ BU KONUDA UZMAN ŞİRKETLERE BIRAKILMALIDIR.

• ÇAĞDAŞ ÜLKELERDEKİ ÖRNEKLERİNE BENZER VE TÜRKİYE’NİN KOŞULARINA UYGUN BİR “KILAVUZLUK KANUNU” ÇIKARTILMALIDIR.