AVRUPA KILAVUZ KAPTANLAR DERNEĞİ’nin (EMPA) 21-24 Nisan tarihlerinde ANTALYA’da yapılan 43’üncü Genel Kurulunda Kapt. Aykut Erol’un yaptığı konuşmanın Türkçe metni – 23.04. 2009

LİMANLAR VE KILAVUZLUK HİZMETLERİ

Kılavuzluk hizmetleri can, mal, seyir ve çevre güvenliği için verilen kamusal nitelikte bir hizmet türüdür. Bunun için, genel olarak devletler, bütün limanlarda belirli büyüklükte ve nitelikte gemilerin kılavuz kaptan almasını zorunlu kılmaktadırlar.

Kılavuzluk hizmetlerinin kamu güvenliğini sağlayabilecek biçimde hizmet verebilmesi için “ticari baskılara uğramaması” ve “hizmetlerle ilgili menfaat taraflarına karşı bağımsız bir yapıya sahip olması” zorunludur.

Bir başka şekilde söylersek, kılavuzluk hizmetleri “ticari baskı altında kalırsa” ve “ilgili menfaat taraflarına karşı tarafsız bir yapıya sahip olmazsa”, kamu güvenliğini tam olarak koruyamaz.

Bu nedenle, limanlarda verilen kılavuzluk hizmetleri, “liman işletmesinin” kendisi tarafından verilmemelidir. Çünkü şayet kılavuzluk hizmetleri liman işletmesinin kendisi tarafından verilirse, kamu güvenliğini tehlikeye atan şu sakıncalarla karşılaşıldığı yaşanarak görülmüş ve görülmektedir:

“Liman işletmesi”, mümkün olduğunca daha çok gelir elde etmek için sis, fırtına, şiddetli akıntı gibi manevrayı olumsuz etkileyen ve kaza rizikosunun yüksek olduğu koşullarda bile kamu güvenliğini önemsemeden, kılavuz kaptanlara baskı yaparak, gemileri yanaştırmak ve kaldırmak için manevra yaptırmaktadır.
“Liman işletmesi”, mümkün olduğunca limana daha çok gemi almak için, kılavuz kaptanlara baskı yaparak, güvenliği tehlikeye atacak biçimde gemileri birbirine yakın yanaştırtmaktadır.
“Liman işletmesi”, zaman kaybetmemek için, uygun su derinliği olan boş rıhtım bulunmadığında, suçekimi fazla olan bir gemiyi, kılavuz kaptana baskı yaparak, yeterli su derinliği bulunmayan bir rıhtıma, rıhtımdan açık kalacak şekilde, oturtarak yanaştırtmaktadır.
“Liman işletmesi”, kılavuzluk ücretinden daha çok gelir elde etmek için gemilere liman içinde gereksiz şiftingler yaptırmaktadır.
“Liman işletmeleri”, mümkün olduğu kadar az kılavuz kaptan çalıştırmak yoluna gitmekte, bu durumda da kılavuz kaptanlar çok çalışmak zorunda kaldığından, güvenliği tehlikeye atan aşırı yorgunluklar ortaya çıkmaktadır.
“Liman işletmesi”, zaman kazanmak amacıyla, güvenli manevra yapılması için örneğin gündüz veya yüksek su zamanında manevra yapılması kuralı bulunan durumlarda, kılavuz kaptanlara baskı yaparak, güvenli manevra yapılması için yeterli zaman olmadığında, onları işe göndermekte bu yüzden kazalar olabilmektedir.
“Liman işletmeleri”, kılavuz kaptanların eğitimlerine yeterli özeni göstermemektedir.
“Liman işletmeleri”, kılavuz kaptanların can güvenliğini çok yakından ilgilendiren kılavuz motorlarının sayısına, standartlarına, bakımına yeterli özeni göstermemektedir.
“Liman işletmesi”, zaman kazanmak amacıyla, güvenli manevra için yeterli güçte veya sayıda römorkör işe hazır olmadığında ya da bulunmadığında bile, kılavuz kaptanları manevra yapmaya zorlamaktadır.
Ayrıca kılavuzluk hizmetlerini, “Liman İşletmeleri” kendileri yaptıklarında yaşanan bazı olumsuzluklar da şunlardır:

“Liman işletmeleri”, kılavuzluk hizmetlerinden aldıkları ücretlerde gizli ya da açık indirimler yaparak, çevredeki başka limanlara karşı haksız rekabet yapabilmektedirler.
Belirli büyüklükteki bir gemi için güvenlikle manevra yapabilmek için alacağı römorkör sayısı ve çekme gücü bellidir. Güvenlik ise limandan limana değişmemesi gerektiğine göre, belirli bir geminin benzer koşullara sahip gittiği her limanda aynı sayı ve güçte römorkörleri alması gerekir. Ancak Türkiye limanlarının büyük çoğunluğunda olduğu gibi, kılavuzluk ve römorkaj hizmetlerini kendisi veren limanlarda, küçük limanların gelirleri az olduğundan, yeterli sayıda kılavuz kaptan ve römorkör bulunduramamakta bu da güvenliği tehlikeye atmaktadır.
Belki bu olumsuz örnekler daha da arttırılabilir. Kılavuzluk hizmetlerinde bu saydığımız olumsuzlukları ortadan kaldırmanın tek yolu, kılavuzluk hizmetlerinin, “ilgili menfaat taraflarına karşı tarafsız, eşit uzaklıkta durabilecek”, “kamu menfaatlerini koruyabilecek” ve “küçük büyük her limanda hizmetleri aynı kalite ve standartta verebilecek” bir yapıya sahip bir teşkilat tarafından verilmesidir.

Yukarıda verdiğimiz olumsuz örneklerden, bu teşkilatın, “liman işletmeleri” olmaması gerektiği açıkça görülmektedir.

Dünyadaki uygulamalar, “ilgili menfaat taraflarına karşı tarafsız, eşit uzaklıkta durabilecek”, “kuralları tam uygulayarak kamu menfaatlerini sağlayacak ve güvenliği koruyacak”, “büyük küçük her limanda eşit kalite ve standartta hizmet verebilecek” kılavuzluk teşkilatı yapısının, ülke çapında organize olmuş ve kılavuz kaptanların kendileri tarafından yönetilen, kendi gelirlerine sahip ve kendi yatırımlarını yapabilen bir kılavuzluk teşkilatı yapısı olduğunu ortaya koymuştur.

Umarım Türkiye de dahil, bu yapının bulunmadığı diğer ülkeler de, böyle bir yapının bulunduğu ülkeleri örnek alarak gerekli düzenlemeleri yaparlar.

Dinlediğiniz için teşekkür ederim.