1989- GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ- DENİZATI Dergisi sayı:23

1989- GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ- DENİZATI Dergisi sayı:23

GEMİ TRAFİK HİZMETLERİ

Kapt. Aykut EROL
Deniz Pilot Kaplanlar Derneği Başkanı
Gemi Trafik Hizmetlerinin Tanımı:

Özellikle darsularda, yoğunlaşan gemi trafiğinin doğurduğu kaza tehlikelerini elden geldiğince azaltmak ve gemileri, yüklerini, çevreyi korumak amacıyla dünyanın çeşitli yerlerinde “Gemi Trafık Hizmetleri -GTH” (Vessel Traffic Services-VTS) oluşturulmuştur.

Gemi Trafik Hizmetlerinin ana işlevi, belirli alanlar içindeki deniz trafik akışını gözlemek, bilgi akışıyla desteklemek ve düzenlemektir.

IMO’nun 1985’de yayınlanan (1) ve “Gemi Trafık Hizmetleri İçin Ana Prensipler” (Guidelines For Vessel Traffic Services) adını taşıyan kararında konu aşağıdaki başlıklar altında ele alınarak incelenmiştir:

 

Bölüm I – Amaçlar ve işlemler

Kısım 1- Gemi Trafik Hizmetleri
Kısım 2- GTH Otoritesi (Yetkilisi)
Kısım 3- Bir GTH’nin elemanları (unsurları)
Kısım 4- Bir GTH’nin işlevleri
Kısım 5- İşlemler
Kısım 6- Personel
Kısım 7- Kullanıcılar için GTH yayınları

Bölüm II- Bir GTH’yi plânlama

IMO’nun adı geçen kararının “Amaçlar ve İşlemler” başlıklı Bölüm I’inde “Gemi Trafik Hizmetleri” şöyle anlatılmaktadır:

1- Bir GTH, trafik güvenliğini ve verimini geliştirmek ve çevreyi korumak için tasarlanmış, yetkili bir otorite tarafından yürütülen bir hizmettir. Bu hizmet, bir liman içinde ya da suyolunda, basit bilgi bildirimlerinden, trafiğin geniş biçimde yönetimine kadar uzanabilir.

1.1.- Bir GTH kurmanın nedenlerine aşağıdakiler de eklenebilir:

– İlgili alanlar içinde yolalıma (navigasyona) yardımcı olmak;
– GTH alanı içinde verimli bir trafik akışını kolaylaştırmak için gemi hareketlerinin düzenlenmesi;
– İstenilen gemilerle ilgili veri elde edilip, değerlendirilmesi;
– Herhangi bir kaza olduğunda etkin biçimde müdahale edilmesi;

– İlgili çalışma etkinliklerinin desteklenmesi.

1.2.- Bir GTH özellikle, bir limanın yaklaşımlarında, bir limanın giriş geçitlerinde ve aşağıdaki özelliklerden birisine ya da daha çoğuna sahip olan alanlarda yararlıdır:

– Yüksek trafik yoğunluğu;
– Sağlığa zararlı ya da tehlikeli yükler taşıyan trafik;
– Yolalımsal (navigasyonla ilgili) güçlükler;
– Dar geçitler;
– Çevresel duyarlılık.

Gemi Trafik Hizmetleri Neler Sağlayabilir:

Bir Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) kurulduğunda, böyle bir sistemin neleri gerçekleştirebilip, neleri gerçekleştiremeyeceği iyi bilinmeli ve anlaşılmalıdır. Çünkü, bazıları bu gibi bir sistemin gemileri, karadan yönettiğini, hatta rıhtımlara bile yanaştırıp kaldırabildiğini sanmaktadırlar.

Bir “Gemi Trafik Hizmeti” dayandığı araç-gereçlerle, bilgiler toplar, bunların doğruluğunu araştırır, analizini yapar ve ilgililere yayar; böylece bu sistem, denizcilere çevrelerinde ne olup bittiğinin açık-seçik ve kusursuz bir resmini vermeye çalışır; bir geminin manevra alanı bir başkası tarafından tehdit edilirse, koruyucu önlemi alması için yeterince önce kendisine bilgi aktarır. Bu bilgilere dayanarak, geminin kullanılması ve manevralarıyla ilgili kararlar ise tümüyle geminin köprüüstüne aittir (2).
Bir GTH yapısındaki araç-gereçlerin gelişmişliğine bağlı olarak denizcilere aşağıdaki bilgileri sağlayabilir:

1- Belirli bir gemiye kendisi hakkında bilgiler:
– Geminin bulunduğu tam konum (her türlü hava koşullarında);
– Gemiyi, yolu üzerindeki bir sonraki konuma ya da son varacağı yere, tüm sabit ve yüzen tehlikelerden uzak tutan bir güvenliği koruyarak, ulaştırmayı sağlayacak rotalar.

2- Çevredeki öbür gemiler hakkında bilgiler:
– Gereksinilen her geminin adı, tipi, konumu, rotası, hızı ve amaçları;
– Aykırı yolalan bir gemi ile olacak “en yakın yaklaşma noktası” (Closest Point of Approach-CPA) ve “en yakın yaklaşma noktasına olan zaman” (Time to CPA);
– Başka gemilerde bildirilen yolalım zorlukları ya da kısıtlamaları;
– Kurallara uymayan, serseri, kendisini rapor etmeyen ya da ne yaptığı belli olmayan gemilerin konumu, rotası ve hızı.

3- Çevredeki geçici tehlikeler hakkında bilgiler:
– Yolalıma tehlike teşkil eden sabit ya da yüzer maddelerin konumları ve durumları;
– Akıntı yönleri ve hızları;
– Rüzgâr yönleri ve hızları;
– Görüş uzaklıkları ve hava tahmini.

4- Öbür bilgiler:
– Demirleme ya da bağlama yerleri;
– Yanaşacak gemilerin nereye ne zaman yanaşacakları;
– Kılavuz kaptanın nerede, ne zaman alınacağı ve kılavuz alma sıraları;
– Özel liman kısıtlamaları.

Gemi Trafik Hizmetleri Neler Sağlayamaz:

Gemi Trafik Hizmetleri, deniz kazalarının çoğunun önlenmesinde etkin bir sistem olmakla birlikte, bir geminin kendi içinde ortaya çıkabilecek sorunlarının doğuracağı kazaları önleyebilmede özel bir etkinliği yoktur. Örneğin, bir gemide oluşabilecek dümen arızası, makine arızası, yangın, patlama, su alıp batma gibi ve benzeri nedenlerden ortaya çıkan kazaları önleyemez.

Ayrıca, bir GTH, geminin hareketinin düzeltilmesine elverecek yeterli zamanda ve doğrulukta bilgilerin verilemeyeceği yanaşma manevralarında, herhangi bir yere ya da gemiye çarpmayı önleyemez.

Ve son olarak bir kez daha belirtelim ki gemileri, karadan yolaldıramaz / seyrettiremez; onun görevi yalnızca tüm gerekli, doğru bilgi aktarımlarını yeterince zaman önce yaparak, gemi köprüüstünü bilgiyle donatmak ve kaptanın, kılavuz kaptanın en uygun kararları alıp, en emniyetli manevraları yapmasına yardımcı olmaktır.
YOLLAMALAR:

(1) Res. A.578 (14).

(2) “Gemi Kullanma”, Aykut Erol, sayfa 197 ve 1M0 Res. A. 578 (14). Bölüm I. 3.3.2.